[ Pobierz całość w formacie PDF ]

2000, s. 229-230.
3
www.ptb.org.pl
Debata: Czym jest uporczywa terapia? 22.01  01.02 2009
stopniu także osobę lekarza, gdyż pacjent nie może oczekiwać, że jego
dobro będzie realizowane kosztem istotnych wartości religijnych i
moralnych lekarza.
Kluczowe pytanie zatem, jakie przy poszukiwaniu rozwiązań
prawnych dotyczących kresu życia zadałby teolog, brzmi następująco: które
z proponowanych rozwiązań ustawodawczych zapewnia szacunek wobec
osoby ludzkiej (i to zarówno osoby pacjenta, jak i osoby lekarza, jak też
społecznych standardów szacunku i afirmacji każdej istoty ludzkiej), nie
kwestionując jednocześnie fundamentalnej zasady etosu lekarskiego?
Trudno sobie wyobrazić, że wyabsolutyzowaną wizję autonomii
jednostki, która samodzielnie i niezależnie decyduje nie tylko o swoim
życiu, ale także o momencie swojej śmierci, dałoby się w spójny sposób
wbudować w etos lekarski, jeżeli jego naczelną zasadą miałaby pozostać
troska o zdrowie i życie chorych4. Normy etosu lekarskiego opierają się na
założeniu, że życie i zdrowie ludzkie są istotnymi wartościami moralnymi,
na tyle cennymi, że mogą stać się przedmiotem moralnych zobowiązań.
Należy przyznać, że takie spojrzenie bazuje na antropologii
chrześcijańskiej oraz inspirowanej chrześcijaństwem wizji medycyny. Czy
jednak sięganie do tej tradycji przy tworzeniu ustawodawstwa rzeczywiście
oznacza niedopuszczalną w demokratycznym państwie konfesjonalizację
prawa? Warto podkreślić, że nie tylko obowiązujący etos lekarski, ale także
cała wizja służby zdrowia, zbudowana została w oparciu o tradycję
judeochrześcijańską z jednej oraz hipokratejską z drugiej strony. Owszem, w
ostatnich dziesięcioleciach ujawniła się konieczność redukcji zbyt
jednostronnego nachylenia paternalistycznego, co nierzadko było
równoznaczne z nieuprawnionym wyłączeniem pacjenta z procesu
4
KEL, art 1-2.
4
www.ptb.org.pl
Debata: Czym jest uporczywa terapia? 22.01  01.02 2009
decyzyjnego. Czy jednak całkowicie odmienny model medycyny, w którym
z kolei lekarz zostałby zredukowany do niemego (w kwestiach
normatywnych) świadka i wykonawcy decyzji pacjenta, stanowi pożądaną
alternatywÄ…?
Oczywiście, nie ulega wątpliwości, że wartość zdrowia i życia nie
istnieje abstrakcyjnie, ale że chodzi zawsze o zdrowie i życie konkretnych
chorych. To nie abstrakcyjnie rozumiane życie i zdrowie, ale żyjąca osoba
pacjenta jest wartością, którą należy chronić i szanować, uznając przy tym
wymagania konkretnej sytuacji zdrowotnej, w jakiej siÄ™ znajduje. Do
ludzkiej kondycji należy nieodwołalnie także śmierć. Stąd nawet przy
uznaniu nieredukowalnej wartości życia ludzkiego, moralnie godziwe
będzie zaprzestanie działań medycznych tam, gdzie zdrowie ludzkie zostało
nieodwołalnie zniszczone, a życie zbliża się do kresu.
W tym kontekście warto bronić ograniczenia w proponowanym
projekcie kwestii rezygnacji z terapii uporczywej do sytuacji terminalnej.
Jest niewątpliwie prawdą, że w oparciu o nauczanie Kościoła katolickiego
nie można zawęzić pojęcia uporczywości terapeutycznej jedynie do sytuacji
terminalnej. Jednak nawet, jeżeli może się ona odnosić do innych sytuacji, to
nigdy dominującym aspektem nie będzie tu subiektywnie odczuwana i
definiowana jakość życia pacjenta, ale pod uwagę musi być wzięta
obiektywna, nieredukowalna wartość ludzkiego życia. W odróżnieniu od
sporów dotyczących rezygnacji z terapii poza fazą terminalną, w sytuacji
pacjenta umierającego rezygnacja z działań medycznych, będąca wyrazem
jego osobistej decyzji, zazwyczaj nie będzie kolidowała z wiedzą lekarską
oraz zasadniczym dla etosu lekarskiego obowiązkiem do ratowania życia.
W takich okolicznościach rezygnacja z terapii uporczywej nie będzie więc
decyzją o skróceniu życia, ale raczej wyrazem akceptacji nieuchronności
5
www.ptb.org.pl
Debata: Czym jest uporczywa terapia? 22.01  01.02 2009
śmierci. Tego rodzaju konwergencja między oceną lekarza a wolą pacjenta
nie będzie już tak oczywista poza sytuacją terminalną. W każdym
przypadku rozporządzenie pacjenta stanowi jedno z kryteriów (obok
wymienionych powyżej innych aspektów)5.
Warto jeszcze raz podkreślić, że dyskusja na temat granic terapii
uporczywej dotyczy nie tylko pewnej szczegółowej kwestii w praktyce
medycznej, ale dotyka w bardzo istotnym stopniu całego etosu
lekarskiego. Odpowiedzi, jakie zostaną udzielone w tej dyskusji muszą być
spójne z zasadniczymi jego zasadami.
5
Por. CPME 2008/121 EN/Fr:  If the patient is mentally incapable, the decision should
be taken by medically qualified personnel. In this process it should be considered what
would be in the best interest of the patient. If the patient s wish is known, it must be
taken into account (podkr. MM). The patient s next in kin should be heard .
6
www.ptb.org.pl [ Pobierz całość w formacie PDF ]